تو این پست می خوام 50 نکته مهم از فصل 2 زیست شناسی دهم بهت یاد بدم که مستقیم تو کتاب گفته نشده ولی طراحای کنکور و آزمون های آزمایشی همیشه ازش سوال میدن. نگران نباش! بعد از خوندن این مقاله خیالت از درس 2 زیست دهم کاملا راحت میشه.
نکاتی که قراره تو این مقاله با هم یاد بگیریم:
اولین نکته: شکل صفحه اول فصل، شکل ریز پرز روده باریک هستش و با میکروسکوپ الکترونی گرفته شده.
- حواست باشه که ریز پرز رو با پرز روده باریک اشتباه نگیری. به روده باریک و میکروسکوپ الکترونی هم توجه کن.
ساختار و عملکرد لوله گوارش
- بنداره ابتدای معده نداریم.
- اون بنداره انتهای مری هستش. بنداره انتهای مری در کدام سمت بدن است؟ سمت چپ
- در ضمن نیازی به دونستن نام بنداره انتهای مری نداری.
- غده های بزاقی، پانکراس (لوزالمعده)، کبد (جگر) و کیسه صفرا زیست دهم با لوله گوارش مرتبط اند.
- حواست باشه جزء لوله گوارش نیستن.
- کبد بزرگترین غده دستگاه گوارش انسان زیست دهم است.
- بنداره انتهای مری بین دو بخش با بافت پوششی متفاوت است.
- در مری بافت پوششی سنگفرشی چند لایه و در معده بافت پوششی استوانه ای یک لایه است.
- نمی توان گفت در همه بخش های دستگاه گوارش، ماهیچه وجود دارد.
- غدد بزاقی ماهیچه ندارند.
- حواست به اعضایی که در هر نیمه بدن هستن باشه:
- نیمه راست:
- بخش بزرگ کبد
- کیسه صفرا
- دوازدهه
- نیمه راست معده
- نیمه راست لوزالمعده
- کولون بالارو
- دریچه انتهای روده باریک
- روده کور
- آپاندیس
- پیلور
- نیمه چپ:
- قلب
- طحال
- بخش کوچک کبد
- بنداره انتهای مری
- نیمه چپ معده
- نیمه چپ لوزالمعده
- کولون پایین رو
- نیمه راست:
- مخاط دو لایه ماهیچه مخاطی دارد که در روده باریک سبب حرکت پرز ها می شود.
- حرکات کرمی شکل در میزنای هم انجام می شود.
- ماهیچه اسکلتی در دهان، حلق و ابتدای مری در حرکات کرمی شکل نقش دارند.
- حرکات قطعه قطعه کننده فقط در روده باریک انجام می شوند.
- محل شروع گوارش شیمیایی دهان و محل اصلی گوارش شیمیایی روده باریک است.
- محل شروع و محل اصلی گوارش فیزیکی دهان است.
- توجه کن گوارش فیزیکی در جاهایی دیگه هم داریم ولی اصلیش دهانه.
- مجرا غدد بزاقی بناگوشی در سقف دهان و مجرا غدد بزاقی زیر زبانی در زیر زبان است.
- معده چین خوردگی های غیر دائمی دارد.
- یاخته های کناری هم در بین یاخته های اصلی و هم در بین یاخته های ترشح کننده ماده مخاطی قرار دارند.
- یاخته های اصلی غدد معده پروتئاز ها را غیرفعال (پپسینوژن) و لیپاز را به صورت فعال ترشح می کنند.
- پروتئاز های معده برخلاف لوزالمعده در محیط اسیدی فعال و عمل می کنند.
- هورمون ها وارد حفره های معده نمی شوند.
- مثلا طراح می تونه سوال بده هر ماده ای که غدد معده ترشح می کنند وارد حفره های معده می شوند که غلطه.
- به یک حفره معده می تواند بیش از یک مجرای غدد معده وارد شود.
- پپسین ترشحی نیست و از شکستن پپسینوژن به وجود می آید.
- چین خوردگی های مری و معده طولی هستند.
- در صورت بسته شدن مجرای مشترک صفرا و لوزالمعده، پانکراس همچنان می تواند شیره لوزالمعده به دوازدهه ترشح کند.
- کبد می تواند کلسترول تولید کند.
- تو کنکور 98 سوال داده بودن ولی تو کتاب مستقیم گفته نشده!
- سنگ کیسه صفرا گیرنده های درد را تحریک می کند.
- نکته ترکیبی با فصل 1 زیست شناسی یازدهم.
- سنگ کیسه صفرا فقط در اثر کلسترول نیست.
- لوزالمعده با ترشح بی کربنات سدیم در ورود گلوکز و بیشتر آمینواسید ها به یاخته های پرز با روش هم انتقالی نقش دارد.
- گوارش پلی ساکارید ها می تواند درون یاخته های کبدی و ماهیچه ای جهت تجزیه گلیکوژن به ملکول های گلوکز انجام گیرد.
- برای آبکافت یک پلیمر دارای n مونومر، به n -1 ملکول آب نیاز است و n - 1 پیوند شکسته می شود.
- برای آب کافت n مونومر که در m رشته جدا از هم قرار دارند به n - m ملکول آب نیاز است.
- نمک های صفراوی صفرا و فسفولیپید لسیتین در گوارش مکانیکی چربی ها نقش دارند.
بهت پیشنهاد می کنم حتما مقاله پروانه مونارک زیست دهم رو هم مطالعه کنی.
جذب مواد و تنظیم فعالیت دستگاه گوارش
- بیماری سلیاک موجب لاغر شدن می شود.
- یاخته های پوششی سطح پرز دارای آنزیم هستند ولی در ساختار غدد روده ای نیستند.
- راست روده جزء روده بزرگ نیست.
- ابتدای کولون افقی پایین تر از انتهای آن است.
- ابتدای راست روده بالاتر از انتهای کولون پایین رو است.
- راست روده برخلاف روده بزرگ ساختار کیسه کیسه ای ندارد.
- سیاهرگ باب کبدی 3 شاخه دارد:
- شاخه اول:
- طحال
- بخش بالایی معده
- شاخه دوم:
- بخش زیرین معده
- لوزالمعده
- کولون پایین رو
- شاخه سوم:
- کولون بالا رو
- روده باریک
- شاخه اول:
- ذخایر آهن در کبد:
- آهن جذب شده از دستگاه گوارش
- آهن حاصل از تجزیه هموگلوبین گویچه های قرمز خون
- شبکه های عصبی روده ای زیست دهم از مری تا مخرج وجود دارند در نتیجه دهان و حلق را عصب دهی نمی کنند.
- شبکه های عصبی روده ای تحرک و ترشح را در لوله گوارش تنظیم می کنند.
- حواست باشه کل دستگاه گوارش نیستا! فقط لوله گوارش. مثلا روی کبد تاثیری نداره.
- هنگام بلع مرکز تنفس در بصل النخاع مهار می شود نه مرکز تنفس در پل مغزی.
- اندام تولید کننده و اندام هدف گاسترین یکسان است.
- هم یاخته های ترشح کننده گاسترین و هم یاخته های ترشح کننده سکرتین (در دوازدهه) در مجاورت بنداره پیلور هستند.
تنوع گوارش در جانداران
- گوارش مکانیکی در ملخ، در خارج از دهان و توسط آرواره ها شروع می شود.
- چینه دان در ملخ طویل ترین و متسع ترین بخش لوله گوارش است.
- در پرندگان دانه خوار روده باریک به پاهای جانور نزدیک تر است.
- در پستانداران نشخوارکننده توده غذا 3 بار از مری و 2 بار از سیرابی و نگاری عبور می کند.
- میکروب های تجزیه کننده سلولز در همه قسمت های معده پستانداران نشخوارکننده می توانند باشند.
- فقط تو سیرابی نیست!
سوالی داری؟
اگر هر سوال یا نظری راجب نکات فصل 2 زیست شناسی دهم داشتی حتما برام کامنت کن. خودم همه کامنت ها را می خونم و جواب میدم!
